پایین آمدن کیفیت کلام در موسیقی پاپ موضوعی بود که برخی استعفای محمد علی بهمنی از دفتر شعر موسیقی ارشاد را به آن مرتبط می‌دانستند. خود این ترانه‌سرای کشورمان نیز ابتدا این گمانه‌زنی را تلویحاً رد کرد، اما گفت‌و‌گوی تازه او درباره جریان‌هایی که دفتر شعر موسیقی را دور می‌زنند و از جا‌هایی دیگر مجوز می‌گیرند نشان می‌دهد همین مسئله منجر به استعفای او شده بود. نازل‌شدن کلام و ترانه در موسیقی منتقدان جدی‌ای دارد، اما مخالفت و اعتراض این افراد همواره در فضای شلوغ و تقریباً بی‌دروپیکر موسیقی کشور گم می‌شود. پیش از این و در برهه‌های مختلف نگرانی درباره سخیف شدن کلام در موسیقی از سوی برخی فعالان جدی و نامدار عرصه موسیقی مطرح شده است.

ما رد می‌کنیم از جایی دیگر مجوز می‌گیرند!
محمدعلی بهمنی معتقد است که شورای شعر دفتر موسیقی، آثار سخیف را از نظر کیفی رد می‌کند، اما این آثار از مجرای دیگری مجوز می‌گیرند. او در پاسخ به این سؤال تسنیم که به نظر می‌رسد شعر‌هایی با سطحی پایین در بخش‌های مختلف موسیقی خوانده و ارائه می‌شود. اگر چنین اتفاقی در حال رخ دادن است، علتش چیست و چرا این شعر‌ها اجازه اجرا دارند، می‌گوید: این «چرا» اندوهی در درونش هست؛ اندوهی که چرا باید این مزخرفات را بشنویم. دلمان برای کلام‌مان می‌سوزد. بیشتر این کار‌ها (ترانه‌ها و شعر‌های سخیف) در شورای شعر دفتر موسیقی وزارت ارشاد رد شده‌اند، اما متأسفانه پخش می‌شوند. دوستان من در شورای شعر دفتر موسیقی سعی می‌کنند شعر‌ها و ترانه‌های مبتذل و سخیف را رد کنند، اما متأسفانه همین آثار پخش می‌شوند. ما برای حل این مشکل گفت‌وگو‌های بسیاری داشتیم که نتیجه نداد به همین دلیل هم تصمیم گرفتم مزاحم کار‌های ضعیف نشوم و از شورای شعر دفتر موسیقی کنار کشیدم.
در این باره حمید حامی از خوانندگان کشورمان چندی پیش در گفت‌و‌گو با «جوان» درباره ضعیف شدن روزافزون کلام در موسیقی به این نکته اشاره کرد که در دوره‌ای موسیقی پاپ دچار آشفته بازاری می‌شود و می‌بینیم افرادی وارد عرصه موسیقی می‌شوند که حداقل اطلاعاتی در زمینه موسیقی ندارند. کار‌ها به سمت بازاری شدن می‌رود که عکس آن چیزی بود که انتظار آن می‌رفت. این مسئله تنها مربوط به موسیقی هم نیست، حتی در خطاطی هم می‌بینیم که به واسطه روابط سیاسی، آثار خطاطی برخی از هنرمندان درجه‌۳ به نمایشگاه‌های داخلی و خارجی ارسال می‌شود و هنرمندان درجه یک خط و تذهیب در گوشه عزلت می‌مانند. وی در پاسخ به این سؤال که با پایین آمدن سطح کیفی آثار موسیقی پاپ از سلیقه موسیقایی مردم هم کاسته شده است به این نکته اشاره کرد که مردم با اشعار کلاسیک کمتر می‌توانند ارتباط برقرار کنند، به همین دلیل است که ترانه به خاطر ساختار ساده‌اش مورد توجه قرار می‌گیرد. ترانه‌سرایان قوی ما در چند دهه گذشته، در عین توانایی سرایش اشعار فاخر، سعی می‌کردند اتفاقات روزمره زندگی را در قالب اشعار روایی بسرایند، مانند ترانه‌های قصه گرگ و بره، انگشتر هزار نگین یا ماهی دلتنگ که در عین سادگی، شاعر هدفی را از سرایش آن‌ها دنبال می‌کرده است.

گفتند شما وقتتان را بی‌خود تلف می‌کنید.
اما محمد علی بهمنی درباره ضعف ترانه‌ها به نکاتی اشاره می‌کند که ذهن را به سمت وجود یک مافیای پیچیده در این عرصه هدایت می‌کند؛ «دوباره از من خواستند که بمانم. حدود ۲۰ روز پیش خواستیم که نشستی با شرکت‌هایی که در زمینه تهیه و تولید آثار موسیقی فعال هستند، داشته باشیم. از میان شرکت‌ها چند نفری آمدند که در میانشان کسی بود که خودش را نماینده یکی از این شرکت‌ها معرفی کرد. همین شخص آمد و گفت که ما هیچ نیازی به شورا نداریم. گفتیم که چطور مگه؟ گفت: شما وقتتان را بی‌خود تلف می‌کنید. شما شعر‌های ما را رد می‌کنید و ما خودمان می‌دانیم چطور حلش کنیم. من هم به او گفتم پس این نشست و این گفت‌وگو‌ها به چه دردی می‌خورد و چه دلیلی دارد که اینجا هستیم. من هدفم کمک به حیثیت کلام در موسیقی است و می‌خواهم به جایی برسیم که هم شما راضی باشید و هم ما بتوانیم کیفیت آثار را حفظ کنیم. این شخص گفت: روزگار ما الان این شعر‌ها را می‌خواهد و مردم ما اینگونه شعر‌ها را می‌خواهند.»

رئیس مستعفی شورای شعر موسیقی ارشاد درباره وضعیت موسیقی در صداوسیما هم نکات جالبی را مطرح می‌کند؛ «صدا و سیما مدت زیادی نیست که از آلبوم‌ها و تک‌قطعه‌های ارشاد بهره می‌برد. الان به طور کلی تمام استودیو‌های تلویزیون بسته است و بیشتر آثاری را پخش می‌کنند که از مجرای ارشاد تولید می‌شود. صدا و سیما از میان آثار تولید شده در ارشاد، قطعه‌هایی را پخش می‌کند که کیفیت بهتری دارند. حالا فکر کنید آثار نازل چه وضعیتی دارند!»

توصیه برای استفاده از ترانه سخیف!
بهمنی در پاسخ به این سؤال که گاهی دیده می‌شود که خوانندگانی که موسیقی‌شان سطح کیفی پایینی دارد، مهمان برنامه‌های مهمِ تلویزیونی می‌شوند، اینگونه توضیح می‌دهد: برخی از تهیه‌کنندگانی که در تلویزیون برنامه‌های مختلفی تولید می‌کنند پول می‌گیرند تا مهمانان خاصی را دعوت و آثار خوانندگان خاصی را پخش کنند. موسیقی ما داشت راه درستش را طی می‌کرد و از ادبیات غنی و پرباری استفاده می‌شد. الان برخی از خوانندگان و تهیه کنندگان می‌گویند که از ما خواسته‌اند که اینگونه شعر‌ها و ترانه‌ها (شعر‌ها و ترانه‌های سخیف) را استفاده کنیم. اصلاً هم معلوم نیست چه کسی این را خواسته است. جالب اینکه جلوی این مسئله هم گرفته نمی‌شود.

به گفته وی حجم آثاری که برای بررسی وارد شورا می‌شود بسیار بالاست. در طول هفته حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ اثر بررسی می‌شود. در میان این آثار، شعر‌ها و ترانه‌های ارزشمندی هم وجود دارد، اما پس از اینکه ما این آثار را تأیید می‌کنیم، متوجه می‌شویم به خواننده‌اش اجازه خواندن آن شعرِ ارزشمند را نداده‌اند. مسئله این است که باید جلوی این اتفاق‌ها گرفته شود و این کار باید در ارشاد انجام شود. متأسفانه با تمام اختیاراتی که در وزارت ارشاد و دفتر موسیقی وجود دارد، هنوز به طور عملی اقدامی برای جلوگیری از این روند انجام نشده است. این دوستان خیلی صریح می‌آیند و جلوی مدیران می‌گویند که ما قدرتش را داریم مجوز این آثار را بگیریم. پیش از این کیوان ساکت آهنگساز و نوازنده تار و سه‌تار نیز نگرانی خود را از این وضعیت اینگونه مطرح کرده بود؛ «در چند دهه اخیر بیشترین لطمه به فرهنگ و هنر ایران را سازمان صدا و سیما وارد کرده است که یکی از دلایل اصلی‌اش آگاه نبودن و آشنا نبودن تهیه کنندگان و مدیران این سازمان با مفاهیم و مبانی فرهنگ و هنر و به ویژه موسیقی ایران است.»

به نظر می‌رسد نقش وزارت ارشاد و صداوسیما در به وجود آمدن وضعیت بلبشوی ترانه‌های موسیقی غیرقابل انکار است و ساماندهی این وضعیت نیازمند سیاستگذاری‌های آگاهانه و تحول در نگاه به موسیقی است.